Necmiye Alpay ve Dil Sorunları Hakkındaki Kitapları

Daha önce Türkçe konusundaki kitapları araştırdığımı söylemiş, Feyza Hepçilingirler'in kitabı Türkçe "Off" hakkında bir tanıtım yazmış ve Necmiye Alpay'ın kitaplarını da okuyacağımı not düşmüştüm. Türkçe Sorunları Kılavuzu ve Dilimiz, Dillerimiz'i okudum. Necmiye Alpay'ın dile yaklaşımını ve önerilerini daha mantıklı bulduğumu belirteyim. Umarım onun kitaplarında irdelediği sorunları tekrar etmediğim bir yazı olur.

Öncelikle hata değil sorun. Necmiye Alpay böyle ifade ediyor. Konuya geçmeden önce kendisi hakkında kısa bir bilgi vereyim. Necmiye Alpay dil sorunlarıyla ilgilenen bir yazar olarak tanınsa da esasen siyasi yönü de bulunan eski bir öğretim üyesi. 12 Eylül'de tutuklanıp Mamak Cezaevi'nde üç yıl kaldıktan sonra çevirmenliğe başladı. (Değerli çevirilerinden bazılarının baskısı mevcut.) Ayrıca çeşitli gazetelerin kitap eklerinde de yazılar yazdı, yazıyor. Sadece dil değil güncel konular hakkındaki görüşleri de esaslı bence.

Türkçe Sorunları Kılavuzu

Bu kitap sözlük şeklinde hazırlanmış ama sadece sorunlu sözcükler ve durumlar hakkında maddeler var. Sözlük tarzı bir kitabın bu denli sürükleyici olabileceğini tahmin etmezdim. İmla kurallarından yanlış yazılan ve telaffuz edilen kelimelere, kısaltmalardan çeviri yanlışlarına kadar her şey var bu kitapta. En geniş yer, benim de özellikle hakkında daha geniş bilgi edinmek istediğim sözdizimi yanlışlarına ayrılmış.

Kitabın tanıtımında da yazdığı üzere, bu kitabı emsallerinden ayıran özelliği bir edebiyat teorisi değil tamamen dil teorisi sunması. Dilin kendi dinamikleriyle dil sorunlarına getirilebilecek çözümler gayet net bir şekilde ifade ediliyor. Dilde istisnalar haricinde tutarlılığı, dilde tasarruf ilkesini, dilin dinamizmini (zamana ayak uydurmasını) ama bir yandan da temel kurallarının korunumu savunan bir kitap. Kitap, dil hakkında yazmış başka yazarlardan ve medyadaki yayın organlarından sorunlarla da örneklendiriliyor.

Dilimiz, Dillerimiz

Bu kitabı, yukarıdaki kitabın hemen arkasından okudum, kitaptaki maddeleri iyice pekiştirmeme yardım etti. Özellikle sözdizimi hataları ve çeviri sorunlarını tekrar tekrar okumak büyük keyifti.

Kitap genel olarak Necmiye Alpay'ın çeşitli yerlerde dil sorunları hakkında yazdığı yazıların belli başlıklar altında derlemesinden oluşuyor. Dilimiz, Dillerimiz'de Türkçe Sorunları Kılavuzu'na ilaveten dil hakkında ideolojik yazılar da bulunuyor. Örneğin, anadilde eğitim üzerine görüşler ve toplantı notları.

İki kitabı da özetlersem: Necmiye Alpay dil sorunları hakkında yol gösterici bir kılavuz sunuyor. Ama kendi de yer yer ifade ediyor: Bu sorunlar biraz da yoruma dayalı. Yine de dilin ortak bir mantığı yok değil. Birbirimizin dil "hatalarına" hakarete varan eleştiriler getirmeden önce bunları göz önünde bulundurmamız gerekiyor.